Yolculuğumuzun ikinci yazısıyla, ilişkilendirilmesi zor olan ve karmaşık tekrarlar oluşturan Gayrettepe Metro istasyonuna ait bazı detaylara inter-disipliner bakış açısıyla daha yakından bakacağız.
Yerin altında çalışmanın zorlukları, metro şantiyelerinin özelliğinden kaynaklansa da bahsi geçen Gayrettepe Metro İstasyonunun İstanbul’un en fazla entegrasyonu olan istasyonu olması da sorunları daha komplike hale getirmektedir. Bu tip alanlarda bahsedilmesi gereken en önemli sorunlardan birini, açılan tünellerin birbirleriyle kesiştiği alanların bağlantıları oluşturmaktadır. Üstelik bu bağlantıların tünel tipli kesişimleri denklemi bir derece daha zor hale getirmektedir.
Redüksiyon Kemeri
Bu sorunu ortadan kaldırmanın sihirli formülünü ise, ana ve ara koridorlar arasındaki bağlantıyı sağlayan edüksiyon noktaları sunmaktadır. Redüksiyon kemeri dediğimiz bu noktalar iki hacmin ve bu hacimlerdeki malzemelerin uyumunu sağlamakla birlikte iç sirkülasyon yollarını da işaret etmektedir. Hacmin işlevsel gereksinimlerini ve teknik zorlukları basitleştirmek için kullanılan bu kemerler, bir dizi öğeden ve detaydan oluşmaktadır.
Gayrettepe İstasyonunun içerisinde imalatı FABRIKACO tarafından yapılan 12 adet paslanmaz redüksiyon kemeri bulunsa da, bu kemerlerin her biri çeşitli farklılıklar ve kendine has zorluklar barındırmaktaydı. Çözülecek teknik detayın sahadaki en fonksiyonel çözüm olması gerekliliğinin yanı sıra ince işlerdeki bitiş imalatı olmasından kaynaklı beklenen estetiği ve tünel geometrisinden kaynaklı olan hacimsel parametreyi de kısıtlamaması gerekliliği öncül kriterlerden bazılarıydı.
Metroların tünellerle çözülmesiden ve tünellerin birbiri içine geçmesinden kaynaklı olarak literatürde redüksiyon noktası olarak geçen bu kemerler, geometriden kaynaklı olarak hacmin içinde bulunması zorunlu bir yapı elemanıyken, paslanmazla yapılan kaplama sonucunda istasyonun göze çarpan sembollerinden biri olarak sahnede yerini almaktaydı.
Tasarım ve Metodoloji
İlgili bağlantı elemanına ait denklemin sahnede yerini almadan önce masada uzun uzadıya üzerine düşünülen kalemlerden biri olduğundan söz etmeden geçemeyeceğiz. Çünkü zor bir geometri olmasının yanı sıra boyutlarının ebatlarından ve ağırlığından kaynaklı olarak yekpare bir şekilde yerine konulması mümkün olmayan bir yapı elemanıydı. Bundan kaynaklı olarak modüler parçalar halinde çözülmesi ve bu modüler parçaların lego gibi birleşiminden sonra görselliğinden ödün vermeyen bir çalışma olarak tasarlanması gerekiyordu
Malzemenin modüller şeklinde çözülmesi üzerinde antant kalındıktan sonra metodoloji üzerinde detaylı planlar yapıldı. FABRIKACO, estetiği ve geometriyi esas aldığı teknik modulasyonu katmanlara ayırarak yapmaya karar verdi ve bunun üzerine redüksiyon kemeri olarak tasarlanan yapı elemanı için atölyede üç ana parçada üretim başladı. Bu parçalar öncelikle geometrik şekli taşıyacak olan karkastan, su kontrasından ve bitiş malzemesi olarak paslanmaz kaplamadan oluşmaktaydı.
Atölye Süreci
Atölyede imalat başladığında modüler sistemi oluşturan parçalar birbirini destekler ve tasarımı tamamlar şekilde rollerini yerine getirmekteydi. Taşıyıcı sistemi oluşturan ana karkas, kutu profillerden oluşturulup ilgili yapı elemanına ait iskelet ortaya konmuştu. Taşıyıcı sistem ile bitiş malzemesi arasında kullanılan su kontrası ile taşıyıcı strüktürün ortaya çıkardığı şablon desteklenirken metroların halka açık ve uzun ömürlü yapılar olmasından kaynaklı yapı elemanının karşılaşabileceği kaplama malzemesinin zamanla içeriye doğru yapacağı salınımın önlenmesi sağlandı. Strüktür ve şablon oluşturulduktan sonra redüksiyon kemeri estetik algıyı yaratacak ve mekana ilgili yapı elemanını bir sembol gibi hissettirecek çözümü paslanmaz çelik kullanımıyla sağladı.
Uygulama ve Mimari Öğe
Atölye süreci tamamlanan tasarımla ilgili diğer heyecanlı aşama da montaj süreciydi. Atölyede oluşturulan modüler sistem üç parçaya bölünerek büyüklüğünü ve mekansal algısını çok kere konuştuğumuz metro şantiyesine taşındı. Şantiye içerisinde bu modüler parçalar birbirine kaynaklanarak yekpare bir bağlantı elemanı elde edildi. Bugün görünen formunu oluşturması için özel kalıba göre kesilen paslanmaz metal kaplamalar şantiye alanında perçinlendi ve redüksiyon kemeri dediğimiz yapı elemanı istasyon içerisindeki yerini almış oldu.
Redüksiyon kemeriyle ilgili süreci analiz ettiğimiz bu yazı dizisinin akabindeki içerikte aynı istasyon yapısı içerisinde yer alan Fabrikaco’nun tavan imalatlarını ve özgün çözümlerini size aktaracağız.
