Mekansal Deneyim
Gündelik hayat akışı içinde gerçekleştirdiğimiz eylemler mekanlar içerisinde ortaya çıkar. Bu mekanlar, özümüzde bulunan yaratıcı edimlerin sergilendiği bir zemindir. Gündelik hayatı oluşturan canlılık, basit eylemler ve nesneleri bir araya getiren mekânın niteliği, anlık kesişimler içinde yer alan potansiyelin açığa çıkışını destekleme gücüne sahiptir. İşte, Eskişehir’de yer alan, Kengo Kuma & Associates tarafından tasarlanan Odunpazarı Modern Müze, (OMM) sahip olduğu çağdaş ve yerli birleştirme gücüyle mekânsal deneyimi öznel olarak yaşayabilmek için yalın bir tema sunuyor. Yapı tasarımında, ahşap malzeme kullanımının ön plana çıkmasının önemli nedenlerinden biri, yere özgü tarihsel bir hatırlatma yapılmasıyken, doğal malzeme kullanımı ile sürdürülebilir tasarım hedeflenmiş. Kengo Kuma’nın “nesne karşıtı” (anti-object) olarak tanımladığı, mimarlığın yalıtılmış bir nesne değil, bütünleştirmenin bir parçası olma halinin iyi bir örneği olan yapı, malzeme seçimi, plan şeması ve boyutları ile adeta bulunduğu alan içinde gözden kaybolacak kadar yerine aitken, içinde bulunduğu Odunpazarı tarihi çevresi ile kurduğu güçlü ilişki, sınırları belirsiz hale gelen mekânsal bir deneyim sağlıyor ve bize içinde bulunduğumuz zamanı doğru şekilde anımsatıyor.
Tasarım Ögeleri; Dış Mekan
Müze eski Osmanlı ahşap evlerinin bulunduğu, odun ticaretinin de merkezi olan Unesco Dünya Kültür
Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Odunpazarı’na inşa edildi. Müze, bölgenin sahip olduğu tarihsel
anlamı ve kentsel hafızayı, yapıyı dıştan saran ahşap kafes ile tasarıma taşırken, yapının kütlesel
olarak sahip olduğu şekil, bölgede bulunan tarihi yapıların, sokak dokusunun devamında aynı alanda
yan gelerek oluşturduğu br bütünü temsil ediyor. Bulunduğu alana kademeli olarak yerleştirilen farklı
büyüklükte ve açılardaki kutulardan oluşan yapı, dış kabuğu oluşturan ahşap kafesin geçirgenliği ile
ortaya hareketli perspektifler çıkarırken, çevresiyle farklı kotlarda değişen ilişkiler kuruyor.
Tasarım Ögeleri; İç Mekan
Müzenin iç mekânı, kafes altında yer alan cam cephe sınırının ardında, dışardaki geniş avlunun devamı niteliğinde. Mekânlar sergi alanlarının amacına uygun olarak farklı büyüklükte kurgulanmış ve hacimler içerisinde tasarım dilinin sürekliliğini gözeterek ahşap detaylar devam ettirilmiş. Özellikle zemin katta, kentsel dokunun avlu geçişinde iç mekanla birlikteliğini hedefleyen bir yaklaşımla, dış kabukta açıklıklara yer verilirken, daha büyük sergi alanları oluşturulmuş. Üst katlarda ise küçük ölçekli sanat eserlerine yönelik bölünmüş mekânlar kurgulanmış. Çatıdan zemin kata kadar devam eden atrium, yapı çerisinde sergilenen bir eser gibi, yarattığı ışık etkisi ile tasarımın en önemli ve vurgulayıcı unsurlarından biri. Yapı boyunca ahşap ile çevrelenmiş olarak devam eden atrium, katlar arasında farklı açılarda görsel birliktelik sağlarken, ışık etkisini artırarak doğal aydınlatma sağlıyor.
Yaşayan Müze; OMM
Odunpazarı Modern Müze’nin, geleneksel ve modern kesişiminde açtığı pencereden, ahşap malzeme kullanımının sıcaklığını artıran ışık etkisi ile sergi alanlarında büyülü bir atmosfer ortaya çıkarırken, yapının farklı bölümlerinde yer alan açıklıklar, yapı çevresinde yer alan tarihi sokaklardan yansıyan sürpriz perspektifler sunuyor. Müze önünde yer alan geniş avlu, sanatsal bir geri çağırış ile kentsel ölçekte erişilebilir kamusal alan tanımlarken yapı, çevresi ile kurduğu bütünlükle çarpıcı bir modern mimarlık eseri olarak kent merkezinde sergileniyor.
KAYNAK: Dünya Mimarlığından Kuramsal Açılımlar, Düşünceler, Uygulamalar, XXII. Dünya Mimarlık
Kongresi UIA 2005 İSTANBUL
Fotoğraf 1: omm.art
Fotoğraf 2: Batuhan Keskiner
