Beni Engelleme!
Engellilik, bireyin fiziksel, zihinsel, duyusal veya psikolojik işlevlerinde sınırlılık yaşadığı bir durumdur. Bu durum, bireyin günlük yaşam aktivitelerini etkileyebilir ve toplumda tam ve eşit katılımını zorlaştırabilir. Engellilik yalnızca bireyin bir sınırlılığı değil, aynı zamanda çevresel, sosyal ve kültürel faktörlerin bir sonucudur. Toplumda bu eşitsizlikleri ortadan kaldırmak, her bireyin sorumluluğudur. Bu, yalnızca engelli bireyler için değil, toplumun tamamı için daha yaşanabilir bir dünya yaratmak adına bir vatandaşlık görevidir.
Engelsiz yaşam, herkesin fiziksel, zihinsel ve duygusal engeller olmaksızın bağımsız ve rahat bir şekilde yaşamasını sağlayacak ortamlar yaratmayı amaçlar. Ancak bu hedef doğrultusunda mimari ve mobilya tasarımlarımız yeterince kapsayıcı mı? Engelli bireyler için mekânlar ve mobilyalar, yalnızca onların fiziksel ihtiyaçlarına göre değil, tüm insanların kullanabileceği şekilde tasarlanmalıdır. Peki, engellilere uygun bir yaşam alanı oluştururken mimari ve mobilya seçiminde nelere dikkat edilmelidir?
1. Mimari Düzenlemeler
Mimari tasarımda engellilere uygun düzenlemeler, yaşam alanlarının erişilebilirliğini ve işlevselliğini artırmayı hedeflemelidir. Engelli bireylerin, toplumun diğer bireyleri gibi her sosyal alanda eşit şekilde yer alabileceği düşünülerek hareket edilmelidir. Bu bağlamda dikkat edilmesi gereken bazı unsurlar şunlardır:
Erişilebilirlik ve Yükseklik
Engelli bireylerin mekânları rahatça kullanabilmesi için fiziksel engellerin kaldırılması gerekir. Kapı genişlikleri, rampalar ve asansörler gibi düzenlemeler, tüm kullanıcıların mekâna sorunsuz erişimini sağlamalıdır. Tekerlekli sandalye kullanan bireyler için geniş koridorlar ve kapılar rahat bir hareket alanı sunar. Ayrıca, yükseklik ayarı yapılabilen tezgâhlar, dolaplar ve eşyalar kullanıcı deneyimini iyileştirir.
Zemin Seçimi
Zeminlerin kaymaz malzemelerden seçilmesi, engelli bireyler için büyük önem taşır. Kaymayı önleyen kaplamalar, özellikle yaşlı bireyler ve tekerlekli sandalye kullanıcıları için güvenlik sağlar. Zeminlerdeki yükseltiler ve engellerin ortadan kaldırılması, mekânın daha erişilebilir hale gelmesine katkıda bulunur.
Aydınlatma ve Kontrastlar
Mekânlarda doğru yerleştirilmiş aydınlatma, görme engelli bireylerin yön bulmasını kolaylaştırır. Yetersiz ışıklandırma, bu bireylerin hareketini zorlaştırabilir. Kontrastlı renklerin tercih edilmesi, düşük görüşe sahip bireylerin mekânı daha rahat kullanmasını sağlar.
Bantlar ve İşaretler
Görme engelli bireylerin yön bulmasına yardımcı olmak için yer zemininde işaretli alanlar veya yüksek kontrastlı bantlar kullanılabilir. Sesli uyarılar ve Braille harflerle yazılmış bilgilendirmeler, mekânın erişilebilirliğini artırır.
2. Mobilya Seçimi ve Düzenlemesi
Mobilya seçiminde ergonomik ve fonksiyonel tasarımlar, engelli bireylerin günlük yaşamlarını kolaylaştırmalıdır. Bu ürünler, hem estetik hem de işlevsellik açısından kullanıcı dostu olmalıdır.
Ergonomik Tasarım
Mobilyalar, engelli bireylerin rahatça kullanabileceği şekilde tasarlanmalıdır. Örneğin, tekerlekli sandalye kullanıcılarının kolayca ulaşabileceği yükseklikte masalar ve sandalyeler tercih edilmelidir.
Modüler ve Ayarlanabilir Mobilyalar
Ayarlanabilir yükseklik özelliklerine sahip mobilyalar, farklı ihtiyaçlara uyum sağlar. Mutfak tezgâhları, çalışma masaları ve dolaplar gibi alanlarda bu tür çözümler büyük kolaylık sağlar.
Mobilyaların Sabit Olmaması
Kolayca taşınabilir ve yeniden düzenlenebilir mobilyalar, mekânın esnekliğini artırır. Modüler mobilyalar, kullanıcıların ihtiyaçlarına göre alanın yeniden yapılandırılmasına olanak tanır. Ancak bu esneklik sağlanırken güvenlik de öncelikli olmalıdır.
Tekerlekli Sandalye Uyumu
Mobilyalar, tekerlekli sandalye kullanıcılarının kolayca geçiş yapabileceği şekilde düzenlenmelidir. Örneğin, masa ve sandalye arası boşluk yeterince geniş olmalı ve mobilyalarda keskin köşeler yerine yuvarlatılmış kenarlar tercih edilmelidir.
Renk Seçimi ve Doku
Görme engelli bireyler için renk kontrastı ve farklı dokular oldukça önemlidir. Farklı dokular, kullanıcıların eşyaları daha kolay tanımasına yardımcı olabilir. Örneğin, kabartmalı yüzeyler bu anlamda faydalıdır.
3. Estetik ve Kapsayıcı Tasarım
Erişilebilirlik, işlevsellik kadar estetik açıdan da önemlidir. Engelli bireyler için tasarlanan mekânların yalnızca işlevsel değil, aynı zamanda şık ve davetkâr olması, onların kendilerini daha değerli hissetmesini sağlar. Kapsayıcı tasarım, yalnızca engelli bireyler için değil, herkesin kullanabileceği çözümler sunar. Bu anlayış, çocuklar, yaşlılar ve geçici hareket kısıtlılığı yaşayan bireyler için de yaşamı kolaylaştırır.
4. Banyolar ve Tuvaletler
Engelli bireyler için banyolar ve tuvaletler, özel tasarım gerektirir. Tekerlekli sandalye kullanıcıları için geniş alanlar ve uygun yükseklikte yerleştirilmiş ekipmanlar sağlanmalıdır. Tutunma barları, erişilebilir duş alanları ve acil durum yardım butonları güvenliği artıran önemli unsurlardır.
5. Güvenlik ve Bağımsızlık
Engelli bireylerin bağımsız bir yaşam sürdürebilmesi için güvenlik önlemleri alınmalıdır. Yüksek kaliteli aydınlatma, sesli uyarı sistemleri, tutunma kolları ve kolay erişilebilir acil durum düğmeleri, yaşam alanlarını daha güvenli hale getirir.
Saygı Duyalım!
“Benim yerimi alıyorsan engelimi de alır mısın?”
Engellilik, bireylerin yaşadığı bir durum olmanın ötesinde, toplumların bu durumu nasıl ele aldığını ve ne kadar kapsayıcı olduğunu gösteren bir olgudur. Her bireyin bir engelli adayı olduğunu unutmadan, topluma değer katan ve ayrımcılığı ortadan kaldıran mekânlar tasarlamalıyız. Bu nedenle, engelli bireyler için daha erişilebilir, eşit ve destekleyici bir toplum oluşturmak hepimizin ortak sorumluluğudur.
https://www.workinwork.com.tr/blog/engelliler-icin-mobilya-tasarimi
https://www.aile.gov.tr/eyhgm/haberler/mimari-tasarimlar-icin-erisilebilirlik-kilavuzu
