FABRİKACO’nun Gayrettepe Metro İstasyonu yolculuğunda son rotamız, dekoratif tavan tasarımı ve imalatıyla ilgili. Bu yazıda, tavan imalatına dair konsept bağlamından tasarımına, atölye çalışmalarından montajına kadar yapı elemanına dair süreçleri tüm boyutlarıyla keşfedeceğiz.
3 Dalgalı Tavan
İstanbul’da diğer metrolarla en fazla bağlantı kuran bu istasyon yapısının içerisinde elbette İstanbul’dan bağlam bulan unsurlar yer alıyor. İstanbul siluetinden konsept kurarak tasarlanan metro istasyonunda kentin en çarpıcı sembollerinden biri olan boğaza ait mavi sular tavanda dalgalanıyor. Yapı kütlesinin tamamında bu konsept güçlü şekilde işlenerek, mavinin boğazı sembolize eden üç tonuyla oluşturulan tavan kurgusu ana bağlantı katı olarak ifade edilen 300 kotunun holünde yerini alıyor.
Üretim Hazırlığı
Konsepti en iyi ifade edecek imalat tasarımı üzerine uzun süre düşünüldü. Formundan ve bağlamından kaynaklı olarak “üç dalgalı tavan” olarak tanımlanan yapı elemanı için öncelikli olarak alınması gereken karar malzeme seçimiydi. Bitiş detaylarıyla ilgili en iyi sonucu verecek olan ve metronun uzun ömürlü bina olmasından kaynaklı olarak formunu koruyabilecek olan malzeme üzerine düşünüldüğünde bu geometrinin sac ile oluşturulmasının tüm beklentileri karşılayabileceği kararına varıldı. Malzeme kararının üzerine malzemeyle istenen organik formun oluşturulması hakkında metodolojiler belirlenerek metal karkas sistemi oluşturan tavan elemanı üzerine, atölyede prototipler yapılarak mock-up kurgusu üzerinden sahada karşılaşılabilecek hataların önüne geçilmesi için çalışmalar tamamlandı.
Mock-up için kurgulanan metodolojiyle, dalgayı oluşturan geometri için ölçü alındı. Akabinde lazer ile kesilen ve silindir bükümle bükülen dalga şeklindeki parçalar, son olarak metal saca metot kaynak yöntemi ile birleştirildi. Oluşan form, mimari estetikten ödün vermeyecek şekilde çözülmeye çalışıldı. Dalgalar arasında yer alan aydınlatma detayına uygun olarak dalgaların içerisinde rezervasyon bırakılarak aydınlatma elemanları bu detayın içerisinde çözülmesi sağlandı. Tavanda strüktürü metalden oluşan bir karkas yapıldıktan sonra karkasın üzeri alçıpan ile kaplandı ve yekpare görüntüyü sağlayacak şekilde sıva uygulaması yapıldı.
Tek Dalgalı Tavan
Üç dalgalı modül sisteminin daha minimal boyutu ile mekan yüksekliğine uygun olan koridorlar arası geçiş alanları için merdiven kovalarının üzeri “tek dalgalı tavan” olarak tasarlandı. Üç dalgalı tavanın boğazın dalgalarını sembolize ettiği projede geçiş koridorlarında tek dalgalı tavan ile geçiş alanlarında yolcu için denizin altında olma hissi yaratılmaya çalışıldı.
Oluşturulan form olarak üç dalgalı sistemde kurgulanan metodolojiye ve malzeme seçimine sadık kalınarak tek dalgalı tavanın da strüktürü için metal bir karkas oluşturuldu ve üzeri alçıpan ile kaplanarak sıva uygulandı. Tek dalgalı tavan modülünün yürüyen merdiven üzerinde yer almasından kaynaklı olarak montaj yapılacak düzlem eğimli olduğu için tek dalgalı tavan sisteminde üçlü dalga sisteminden farklı olarak askı ile çalışılması gerekti. Askı ile çalışma prensibi modülün kaldırılarak tavana monte edilmesini kolaylaştıracağı için yeni bir taşıyıcı sistemi elde etmememizi sağlayacaktı ve bununla bağlantılı olarak kutu profillerle taşıyıcı sistem oluşturuldu.
Düz Tavan
Asma tavan varyasyonlarından bir diğeri de “düz tavan” olarak adlandırılan üretim metodolojisi olarak dalgalı tavanlarla aynı şekilde strüktürün alçıpan ile kaplanarak sıva yapılması şeklinde oluşturulan, fakat kot olarak dalgalı tavanların altında bulunan tavan sistemidir. Bu asma tavan sisteminde de oluşturulan taşıyıcı sistemin iki yanı farklı asma tavan ile kombinlenir.
Petek Tavan
Hem dalgalı hem düz asma tavanın yanında yer alarak asma tavan sisteminde bütünlük kurmaya yardımcı olan son asma tavan tipi de “petek tavan”dır. Bu tavan tipi diğerlerinden farklı olarak aslında FABRİKACO tarafından üretilmemiş, hazır modül halinde satın alınmış olsa da diğer sistemlerle entegrasyonunu sağlayan bağlantı profili FABRİKACO tarafından üretilerek birleşim sağlandı. Bu dört farklı asma tavan tipinin kurgusuyla da konseptte tasarlanan mekan algısı tavanda oluşturuldu.
Bir önceki yazıda Redüksiyon Kemer detayıyla ilgili tüm süreçleri konuşmuşken bu kez de asma tavana ait tüm süreçleri ve tipolojileri değerlendirdik. Bu yazıyla birlikte, 3 sayıdan oluşan Gayrettepe Metro İstasyonuna yaptığımız yolculuğun sonuna gelmiş olduk.
https://dergipark.org.tr/tr/pub/my/issue/60854/709077
http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=388&RecID=3326
https://www.yapikatalogu.com/blog/tavan-tasariminda-sanatin-gucu-ilham-veren-uygulamalar_490
https://www.yapikatalogu.com/blog/tavan-tasariminda-sanatin-gucu-ilham-veren-uygulamalar_490
