Son dönemde yaşanan büyük yangınlar, mimari tasarımların ve inşaat tekniklerinin çevresel felaketlere karşı yeterliliğini yeniden gündeme getirdi. Bu yangınlar, şehirlerin ve yapıların bu felaketlere ne kadar hazırlıksız olduğunu gözler önüne sererken, yangına dayanıklı tasarımların önemini de vurguladı. Kaliforniya’daki orman yangınları, sadece bölgesel bir sorun değil, aynı zamanda küresel çapta mimari yaklaşımları yeniden düşünmemizi gerektiren bir uyarı niteliğinde.
Kaliforniya’da meydana gelen büyük yangınlar mahalleleri küle çevirirken bir ev sağlam kalmayı başardı. Greg Chasen tarafından tasarlanan bu ev, yangının ortasında ayakta kaldı ve sosyal medyada viral hale geldi. Yangından kurtaran özellikler, tasarımın her detayında gizliydi. Yangına dayanıklı çatı ve dış cephe malzemeleri, ısıya dayanıklı temperli cam pencereler ve yangının yayılmasını önleyen sağlam bir istinat duvarı yapıyı koruma altına aldı.
Malzeme mi Mucize mi?
Tasarımcı Greg Chasen, evin sağlam kalmasını sağlayan ana faktörlerin bilinçli tasarım kararları ve malzeme seçimleri olduğunu belirtti. “Bu evin kurtulması bir tesadüf değil,” diyor Chasen. “Malzemeler, tasarım detayları ve çevre düzenlemesi bir araya gelerek etkili bir kalkan oluşturdu.” Ayrıca, evin etrafında yangına hassas bitki örtüsü bulunmaması da kritik bir faktördü. Evin peyzajında yanıcı özelliği olmayan bitkiler tercih edilmişti ve ekici alanları dışında yoğun bir bitki örtüsü yoktu. Bu, alevlerin eve ulaşmasını etkili bir şekilde engelledi.
Yangına dayanıklı yapıların çarpıcı bir örneği, Malibu sahillerindeki üç katlı bir malikane oldu. Evin sıva ve taş duvarları, yanmaz çatısı ve sağlam temelleri, çevresindeki mahallelerin yok olmasına rağmen bu yapının ayakta kalmasını sağladı. Evin sahibi David Steiner, bu yapıyı depreme dayanıklı olacak şekilde inşa ettiklerini, ancak yangına karşı dirençliliğinin böylesine çarpıcı olacağını tahmin etmediklerini söyledi. Bu durumda bu yapıları aleve karşı ayakta tutan gerekçeler nelerdi?
Yangına Dayanıklı Tasarım
Kaliforniya’da 2020 Bobcat Yangını ve 2021 Glass Yangını gibi felaketler, mimari tasarımın çevresel felaketlere karşı ne kadar hazırlıksız olduğunu ortaya koymuştu. Bir yapının yangına dayanıklı olmasında en kritik öğe, seçilen malzemelerdir. Ancak bunun yanı sıra uygulama detayları da en az malzemeler kadar önemli sonuçlar doğurur. Çoğu uzman, yangına karşı dayanıklı malzemelerin tek başına yetersiz kalabileceğini belirtiyor. Rüzgarın yönü ve hızı gibi doğal faktörler, felaketin şiddetini bir anda değiştirerek en iyi tasarımlı yapıları bile savunmasız bırakabilir. Sonoma County’de 2017’de yaşanan yangınlar buna çarpıcı bir örnektir; rüzgar yönü, bazı mahallelerdeki dayanıklı yapıların bile yok olmasına neden olmuştu.
Peyzaj Tasarımının Rolü
Yangına dayanıklı mimari, yapıların dış peyzajıyla birlikte ele alınmalıdır. Lakeview Terrace ve Shadow Hills gibi Los Angeles mahallelerinde, yangına dayanıklı bitkiler ve stratejik peyzaj düzenlemeleri yangının yayılma hızını yavaşlatmakta etkili oldu. Bu önlemler, sadece bireysel yapıların değil, aynı zamanda mahallelerin genelinin korunmasında önemli bir rol oynuyor.
Los Angeles Belediyesi, yangınla mücadele stratejileri kapsamında, yapıların çevresinde belirli bir mesafeye kadar yangına duyarlı bitkilerin temizlenmesini zorunlu kıldı. Ek olarak, Santa Monica Mountains’daki lüks konut projelerinde otomatik dış mekan sprinkler sistemleri, yangına karşı etkili bir savunma mekanizması olarak kullanılmaya başlandı.
Pasif ve Aktif Önlemler
Yangına dayanıklı mimaride, bina tasarımının pasif ve aktif yangın güvenlik önlemlerini dengelemesi gerektiği belirtiliyor. AIA’nın yayınladığı “Wildfire-Resistant Design Principles” raporuna göre, yangına dayanıklı malzeme seçiminin yanı sıra bina yerleşiminin stratejik şekilde düzenlenmesi kritik bir rol oynar. Örneğin, rüzgar yönlerini hesaba katan bina konumlandırmaları, alevlerin yayılma riskini azaltabilir. Bunun yanı sıra, yapıların çevresine yangına hassas olmayan bir tampon bölge oluşturulması etkili bir savunma mekanizması sağlar. Yapının hakim rüzgar yönüne karşı konumlandırılması, daha tasarımın kütle yerleşimi aşamasında belirlenen, pasif yangın durdurucu görevi sağlayan en önemli bağlamlardan biridir.
Savunma Bölgeleri
Kaliforniya’daki yangın yönetmelikleri, yapıların güvenliği kadar çevresel düzenlemelere de odaklanıyor. CAL FIRE tarafından önerilen yangın güvenliği yönergelerinde, binaların çevresinde minimum 30 metrelik bir “savunma bölgesi” oluşturulması öneriliyor. Bu bölgede, yanıcı özellikteki bitkiler temizlenmeli ve yanıcı malzemelerden yapılmış çit veya barakalar kaldırılmalıdır. Ayrıca, yönetmelikler yangın riskini azaltmak için yangına dayanıklı cam, metal çatı kaplamaları ve betonarme dış cephe malzemelerinin kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.
Ekonomik Maliyeti
Malibu’da yangına dayanıklı olarak tasarlanan lüks evlerin inşası sırasında, bu önlemlerin toplam maliyete yalnızca yüzde 3-6 arasında ek yük getirdiği tespit edilmiştir. Ancak bu küçük maliyet artışı, yapıların uzun vadede korunmasında büyük fark yaratmıştır. Kaliforniya’daki mimarlar, yangına dayanıklı tasarımlar konusunda daha yaratıcı çözümler üretmeye devam ediyor. Bazı firmalar, yanmaz dış cepheler ve daha basit çatı tasarımları geliştirerek yangın riskini minimize etmenin yollarını arıyor. Erken uyarı sistemleri ve tahliye planları, tasarım sürecinin ayrılmaz bir parçası olarak ele alınmalıdır. 2018’deki Camp Fire felaketi, bu sistemlerin eksikliğinin yıkımı nasıl büyütebileceğini gözler önüne sermiştir.
Kaynakça:
https://www.realtor.com/advice/home-improvement/passive-house-survives-fire-in-california-how-it-avoided-destruction/?utm_source=chatgpt.comhttps://www.cbsnews.com/boston/news/massachusetts-architect-fireproof-modular-house/?utm_source=chatgpt.com
