Bizim Çocuklar
Bugüne kadarki birçok bültende projeleri, malzemeleri, sektörün inovasyonlarını bazen sorunlarını kuşkusuz pek çok şeyi konuştuk. Önce ben anlattım uzun uzun, dilim döndüğünce; sonra siz yazdınız daha da değerli hale geldi her konu, her başlık benim için, bizim için. Sizin sorduklarınıza, üzerine düşündüklerinize alan açmak burada yer vermek tüm şeffaflığımla söyleyebilirim ki benim için daha da teşvik edici oluyor. Ama bazen öyle başlıklar oluyor ki sadece buradan, sektörden değil herkes tarafından sorulan, tekrarlanan konular oluyor. Tıpkı bayramlaşma bültenindeki konular gibi.
Mimarlık ve Annelik
Bir diğeri de, hayatımın en büyük paylarını kapsayan kısımlardan olabiliyor. Gerçek mesleklerimden, annelikten ve mimarlıktan. Çocuk odası dizayn parametrelerinden, bebekler için eğitim yaklaşımlarının okullar üzerindeki, çocuk odaları üzerindeki ve konutlar üzerindeki tasarım fikirlerine birçok konuyu değerlendirebiliyoruz. Mimarlığın üstüne annelik, en merakla araştırdığım konular oluyor şüphesiz. Çoğu okulda, birçok alanda karşılaştığımız son zamanların en çok konuşulan yaklaşımını değerlendireceğiz bu bültende. Montessori yaklaşımını, Montessori yaklaşımının mekan tasarımındaki etkilerini.
Montessori
Montessori ‘yatak’ olarak çocuk odalarının tasarımına temas eden bu eğitim anlayışı, aslında yatak seçiminden çok daha fazlasını ifade ederek, çocuk üzerinde büyük ölçüde etkisi olan bir yaklaşım. Son zamanlarda adını artarak duymaya devam ettiğimiz Montessori yaklaşımı, aslında ismini İtalyan Doktor Maria Montessori’den alan bir eğitim metodolojisinden oluşmaktadır. Bu yaklaşım, çocukların destek veya araç kullanmadan kendi kendilerine deneyimleyerek öğrenme becerisi elde etmesinden temellenmektedir. Maria Montessori’nin kurguladığı bu akım 1900’lü senelerde çocuklar üzerinde uyguladığı deneysel yöntemlerle ortaya çıkmıştır. Bu sistem, çocukların sadece eğitim aldıkları yapıları değil, odalarını, evlerini de kapsadığı için yaklaşımın esaslarına dayanan mekan çözümleri kaçınılmaz olmuştur. Son zamanlarda okullarda, kreşlerde, çocuk odası hatta ev çözümlerinde sıkça yer verilen Montessori yaklaşımlı mimari stil, çocukların emniyetinden ödün vermeden en özgür hissedebileceği şekilde mekan tasarımları yapılmasını işaret etmektedir.
Montessori yaklaşımına göre tasarlanan mekanlarda çocuğun hayal gücünü yansıtabileceği alanlar tasarlamak hedeflenmektedir. Mahal tasarımında ölçek olarak çocuk esas alındığından çocukların oyun alanlarında onların boylarına uygun küçük mutfaklar, tırmanma köşeleri, kütüphaneler, kitap rafları ve yine çocuk ölçekli masa ve sandalyeler kullanılmaktadır. Bu oyun alanlarında çocukların kendi bireyselliğini ön plana çıkararak özgürleşmesi beklenmektedir. Elde ettikleri özgürlüğün paralelinde kendi istekleri doğrultusunda deneyimleyerek hızlı ve efektif bir öğrenme süreci sonucu kurgulanmaktadır.
Montessori Yatak
Çocuk odalarında, insan ölçeği olarak çocuk fizyolojisini esas alan masa, sandalye ve gardıroplara ek olarak en bilinen tefrişat Montessori yaklaşımına uygun yatak kullanılmasıdır. Tüm tefrişatlarda olduğu gibi yatak seçiminin de Montessori yaklaşımının esas alınması çocuğun yine deneyimleyerek öğrenmesi fikrinin öne çıkmasına uygun şekilde tasarlanması üzerine bir fikirden ortaya çıkmıştır. Çocuğun uyku işlevinde de yatağın eninin ve boyunun yanı sıra diğer yataklardan farklı olarak yüksekliğinin de çocuk kullanımına uygun olması gerekmektedir.
Yatağın alçak hatta zemin kotunda olduğu Montessori yataklar, çocuğun gün içerisinde uyku saatine karar vermesine yardımcı olurken, özgür olarak hareket etmesini, inip çıkabilmesi konusunda desteksizce eylemi yerine getirebilmesini sağlamaktadır. Yatakların zemin kotunda tasarlandığı Montessori yaklaşımına sahip yataklar eğitici olmasının yanı sıra çocuklar için tasarlanan geleneksel yatak ve beşiklere göre de oldukça güvenlidir. Zeminde tasarlanan bu yataklara ait diğer olmazsa olmaz parametre de çocuk sağlığına zarar vermeyecek doğal malzemeden üretilmiş olmasıdır. Bu parametre, çocuk odasında kullanılan tüm tefrişat geçerli olmakla birlikte odada kullanılan her detayın eğiticilik açısından farklı bir yönü beslediği düşünülmektedir.
Dolaplar
Kendi seçimlerini yapabilen özgür çocukları hedef alan Montessoride, dolapların çocuk ölçeğinde tasarlanmasıyla çocukların giysilerinin farkında olması ve bu farkındalıkla kendi seçimlerini yapabilmesi gerçeği hedeflenmektedir. Giysi anlamında minimal olarak yerleştirilen dolaplarda, renk, model, desen vb gibi konularda seçimlerini yapan çocukların, kıyafetlerini giyme çıkarma gibi motor kabiliyetinin de destek görerek başarma hissinin yaşanması esas alınmaktadır.
Oyuncak Rafları ve Kitaplıklar
Okuma alışkanlığının erken yaşlarda aşılanmasına katkı sağlayan kitaplıklar, çocuk odaları tasarımında Montessori yaklaşımına göre çocuk boyuna uygun kotlara yerleştirilerek çocukların okuma hevesine alan açmasının yanı sıra dağılan kitapların toparlanmasında görev alarak bireyselleşmesine de katkı sağlamaktadır. Bu durum dağılan oyuncak rafları için de geçerli olmakla birlikte oyuncakları arasından özgürce seçimler yapan çocukların hayal dünyalarını keşfetmeleri de sağlanmaktadır.
Oyun Alanları
Özgürlüğü esas alan Montessori yaklaşımında çocuk odası tasarlanırken oda içerisinde mutlaka çocuğun keşif yapabilmesine imkan sağlayan oldukça büyük bir geniş alan bırakılmalıdır. Çocuğun kendiyle ilgili keşfine eşlik edecek bu alanda zemin malzemesinden oyuncaklara kadar doğal, ahşap malzemelerden seçimler yapılması gerekmektedir.
Oyun alanı için bırakılmış alanları tehlikeli tüm unsurlardan arındırarak minimal, sade ve yalın şekilde tasarlarken bu alanları konvansiyonel yöntemlerde olduğu gibi çit, bariyer vb gibi sınır elemanlarıyla çevirmeyerek çocuğun özgürlüğünün sınırlandığını anımsatan çözümlerden kaçınılmalıdır.
Oyuncaklar
Montessori yaklaşımı çocuk odasının tamamında aşırılıktan kaçınmak gerektiğini savunduğundan, odada fazla oyuncak olmaması gerekmektedir. Doğal malzemelerden yapılmış, ahşap, geometrik şekilli oyuncaklar ile çocuğun yaratıcılığının arttırılması beklenmektedir. Bunun yanı sıra, çok renkli, plastik, sayıca fazla oyuncak seçimlerinin Montessori yaklaşımına sahip bir oda tasarımında yeri bulunmamaktadır.
Ayna
Çocuklara zarar vermeyecek malzemeden üretilen aynalar, çocuklarının kendilerini ve çevrelerini farklı açıdan görmeleri için Montessori esaslı odalarda önemli yer tutmaktadır. Aynaların kurduğu uzamsal algı ve üç boyutlu düşünme becerisiyle gelişim süreçlerine katkı sağlanmaktadır.
Bu mobilya ve detaylarla birlikte odada düzen ve sadelik olmalıdır. Çok eşyadan kaçınarak, minimal, sade ve düzenli bir yaklaşım benimsenmelidir. Alışkanlıklarına sahip çıkan çocukların düzenlerine saygı duyulmalı, her detayı keşfetmeleri, özgürlük alanlarını yaşamaları, okumaları veya etkinlikleri bitince her şeyi kendilerinin kaldırabileceği tasnifleme alanlarıyla düzen fikrinin oluşturulması esas alınmalıdır. Oda tasarımında oyuncaktan çok oyun hedeflenmelidir. Çok fazla oyuncak yerine çocuğun kendini geliştirmesi için alan bulabileceği çok fazla oyun temeli kurgulanmalıdır. Yetişkin yerine çocuk fizyolojine, oyununa ve fikirlerine eğilen bir yaklaşımla mekan tasarımları yapılmalıdır. Çocukların teori ile değil deneyimleyerek öğrenmeleri için alan açılmalıdır. Geniş oyun alanları ve çocuk fizyolojisine saygı duyan mobilya seçimleriyle çocuğun bireyselliğine yaptığı yolculuğu destekleyecek çözümler sunulmalıdır.
Oyununuz ve özgür alanınız çok olsun çocuklar!
